Aktualności 2022

Przedstawiamy kolejny film, który znalazł się w programie 25. Festiwalu Filmu Muzyki Malarstwa „Lato z Muzami” w Nowogardzie. Będzie to niderlandzko-brytyjski dokument o Polsce zatytułowany „Trzy minuty zawieszone w czasie” w reżyserii Bianki Stigter. Pokaz dokumentu w Nowogardzie, będzie jego kinową premierą w naszym regionie i zapewne jedną z nielicznych okazji obejrzenia filmu na dużym ekranie. Po seansie planowane jest spotkanie, w którym wezmą udział zaproszeni goście.

Glenn Kurtz znalazł w domu swoich rodziców na Florydzie trzyminutowy film z ich rodzinnej wioski – Nasielska, nakręcony w 1938 roku. Bianca Stiger te trzy minuty zmieniła w długometrażową opowieść o społeczności, której już nie ma. Przeprowadza śledztwo nad postaciami występującymi w filmie, bo to być może jedyny zachowany ślad ich istnienia z czasów, kiedy mogli żyć w spokoju. Jak długo oglądamy i analizujemy te trzy minuty, tak długo historia społeczności Żydów z Nasielska może trwać. A fascynujące medium, jakim jest film, w unikalny sposób przechowuje pamięć i życie. Po raz kolejny okazuje się, że prywatne amatorskie nagrania być może są najbardziej fascynującą częścią kina. Narratorką filmu jest ceniona aktorka Helena Bonham Carter, a producentem Steve McQueen, reżyser Oscarowego „Zniewolonego”.

Pod wrażeniem filmu jest Mariusz Szczygieł, ceniony pisarz, dziennikarz i reportażysta:

Film Bianki Stigter jest ewenementem, ponieważ przez ponad godzinę pokazuje wciąż te same trzy minuty nagrania. I cały czas można mieć wrażenie, że akcja posuwa się naprzód, a my dowiadujemy się nowych rzeczy.

Amerykański pisarz znalazł w rzeczach po dziadku jego film z wycieczki po Europie. Oprócz Paryża, czy Brukseli dziadek w sierpniu 1938 roku nakręcił ponad trzy minuty w Nasielsku na Mazowszu. Stamtąd jego rodzina wyemigrowała do Stanów. Amerykanin, co widać na nagraniu, chce uwiecznić domy i rynek miasteczka, ale napór ludzi jest taki, że rezygnuje z architektury.

Wnuk na początku nie miał pojęcia, co to za miasto. Zobaczył żydowską społeczność, najwyraźniej oszołomioną wizytą cudzoziemca w limuzynie i z kamerą. Wnuk postanowił odnaleźć kogoś, kto rozpozna choć niektóre postacie, a udało mu się znacznie więcej. Mimo że z 3 tys. nasielskich Żydów (wszystkich mieszkańców przed wojną było 7 tys.) po Zagładzie zostało tylko stu.

Kiedy wiemy, że za rok od dnia na ujęciach wybuchnie wojna i niemal wszyscy Żydzi z miasteczka zginą w Treblince, powoduje to, że w szczególny sposób patrzymy na ludzi sfilmowanych przez pana Kurtza z Nowego Jorku. Bliskość śmierci sprawia, że ekscytacja chłopców i dziewcząt tym, że są filmowani, ich wielokrotne wpadanie w kadr i doganianie kamery staje się symboliczne. Jakby chcieli zawołać: jeszcze raz mnie sfilmuj! Zapisz! Zapamiętaj! Niech chociaż tak przeżyję.

Oczywiście to tylko imaginacja, te dzieciaki nie mogły znać swojego losu. Niemniej Historia nadaje trzem minutom filmowej kliszy z Nasielska metafizycznego znaczenia. Nie sposób oglądać tego filmu w skali 1:1.

To, co zrobiła z tym maleńkim nagraniem reżyserka słusznie nazwano „medytacją nad losem Żydów”. Ja bym powiedział, że z „nie ma” stworzyła „ma”, z nieobecności - obecność. Wspaniały film!

Pod podobnym wrażeniem po seansie był też Krzysztof Spór, dyrektor artystyczny „Lata z Muzami”: Nie mogłem przejść obojętnie obok tego filmu. Czasami dokument posiada godziny archiwów, a nie potrafi z taką wielkością zbliżyć się do bohaterów. Tutaj wystarczyły trzy minuty, a ja zobaczyłem historię tego miejsca, tych ludzi, tego świata i ta podróż była bezcennym doświadczeniem. Dla mnie osobiście, jednym z najważniejszych i tym, które pozostanie ze mną na długo.

Po seansie filmu planowane jest spotkanie z zaproszonymi gośćmi, w trakcie którego rozmawiać będziemy o wpływie i roli współczesnego filmu dokumentalnego oraz wartościach tej dziedziny kina.

25. Festiwal Filmy Muzyki Malarstwa „Lato z Muzami” odbędzie się w Nowogardzie w dniach 11-17 lipca 2022. Organizatorami wydarzenia są Nowogardzki Dom Kultury oraz Burmistrz Nowogardu Robert Czapla.